Izručenje državljana Srbije Crnoj Gori

Izručenje državljana Srbije je u domaćem pravu regulisano Zakonom o međunarodnoj pravnoj pomoći u krivičnim stvarima.

U članu 16 stav 1 ovog zakona su propisane pretpostavke za izručenje, a među kojima i „da lice čije se izručenje zahteva nije državljanin Republike Srbije“.

Međutim, Republika Srbija je sa nizom država zaključila međunarodne ugovore u kojima je ugovorila posebne režime za izručenje državljana Srbije.

Ugovor između Republike Srbije i Crne Gore o izručenju (2010) reguliše izručenje državljana Srbije Crnoj Gori

Srbija i Crna Gora su 2009. godine zaključile Ugovor o izručenju.

Ovim međunarodnim ugovorom su Srbija i Crna Gora uredili i pitanje izručenja sopstvenih državljana drugoj državi ugovornici, na način da je propisano da zamoljena država (država od koje se traži da izruči svog državljanina) ima pravo da odbije izručenje svog državljanina samo iz razloga jer je njen državljanin.

Međutim, izmenama i dopunama Ugovora između Republike Srbije i Crne Gore o izručenju od 2010. godine (na snazi od 2011. godine), dogovorena je obaveza izručenja sopstvenih državljana drugoj državi ugovornici, ali pod strogo propisanim uslovima.

Pitanje sukoba zakona i međunarodnog ugovora o izručenju srpskih državljana

U ovom pitanju postoji sukob Zakona o međunarodnoj pravnoj pomoći u krivičnim stvarima, koji zabranjuje izručenje domaćih državljana, sa jedne strane, i Ugovora između Republike Srbije i Crne Gore o izručenju, koji obavezuje na izručenje domaćih državljana u određenim slučajevima, sa druge strane.

Ustav Republike Srbije članom 16 propisuje da su potvrđeni međunarodni ugovori sastavni deo pravnog poretka Republike Srbije i da se neposredno primenjuju. Iznad njih stoji samo Ustav, a sa zakonima su jednaki.

U slučaju sukoba dva propisa sa snagom zakona (jednaki po snazi), primeniće se onaj propis koji je poseban u odnosu na opšti. Poseban je onaj propis koji detaljnije reguliše predmetno pravno pitanje.

Pitanje izručenja domaćeg državljana detaljnije reguliše Ugovor između Republike Srbije i Crne Gore o izručenju, tj. taj zakon je poseban u odnosu na Zakon o međunarodnoj pravnoj pomoći. Sa obzirom na ovo, u konkretnom slučaju primeniće se odrebe Ugovora sa izmenama i dopunama, a ne odredbe Zakona.

Uslovi za izručenje državljana Srbije Crnoj Gori

Uslovi za izručenje državljana Srbije Crnoj Gori (na osnovu Zakona o međunarodnoj pravnoj pomoći i Ugovora između Republike Srbije i Crne gore sa izmenama i dopunama od 2010 godine) su:

1. krivično delo nije učinjeno na teritoriji Srbije, protiv Republike Srbije ili protiv njenog državljanina;
2. protiv istog lica se u Republici Srbiji ne vodi krivični postupak zbog krivičnog dela povodom kojeg se zahteva izručenje;
3. po domaćem zakonu postoje uslovi za ponavljanje krivičnog postupka za krivično delo povodom kojeg se zahteva izručenje lica protiv kojeg je pravnosnažno okončan postupak pred domaćim sudom;
4. utvrđena je istovetnost lica čije se izručenje zahteva (tj. da ne postoji sumnja u pogledu identiteta lica protiv kojeg se vodi krivični postupak);
5. ima dovoljno dokaza za osnovanu sumnju (u slučaju kada se izručenje traži radi vođenja krivičnog postupka) odnosno da postoji pravnosnažna sudska odluka da je lice čije se izručenje traži učinilo krivično delo povodom kojeg se zahteva izručenje (u slučaju kada se izručenje traži radi izvršenja kazne zatvora);
6. država molilja da garancije da će u slučaju osude u odsustvu postupak biti ponovljen u prisustvu izručenog lica (kada se postupak vodi ili je vođen protiv lica koje nije prisustvovalo suđenju);
7. postupak se vodi samo za krivična dela organizovanog kriminala, protiv čovečnosti i drugih dobara zaštićenih međunarodnim pravom, korupcije i pranja novca, za koja je prema pravu obe države ugovornice propisana kazna zatvora u trajanju od četiri godine ili teža kazna, odnosno mera koja podrazumeva lišenje slobode, kao i za ostala teška krivična dela, odnosno teške oblike krivičnih dela, za koja je propisana kazna zatvora u trajanju od najmanje pet godina ili teža kazna, odnosno mera koja podrazumeva lišenje slobode.

Da li se radi o krivičnom delu iz tačke 7 iz prethodnog pasusa, ne procenjuje država koja vodi krivični postupak i traži izručenje nego država od koje se traži da izruči sopstvenog državljanina.

Ukoliko su ispunjene sve pretpostavke za izručenje domaćeg državljana Crnoj Gori, Srbija ne može da odbije izručenje i preuzme gonjenje. Ono se može preuzeti od Crne Gore samo ako ona to predloži.

U slučaju da Srbija odbije izručenje, ukoliko ako ne postoje sve prethodno navedene pretpostavke, Srbija će o izvršenoj radnji sopstvenog državljana u inostranstvu morati da obavesti sopstveno tužilaštvo radi eventualnog gonjenja sopstvenog državljana u Srbiji.